Краязнаўчы
каляндар на 2018 год створаны на аснове кнігі “Памяць” Бераставіцкага раёна,
“Летапіснай хронікі Бераставіччыны”, тэматычнай папкі “Знакамітыя людзі
Бераставіччыны”, фактаграфічнай картатэкі “Славутыя імёны Бераставіччыны”.
Папка і картатэка змяшчаюць звесткі энцыклапедычных выданняў: Беларуская
энцыклапедыя: У 18 т..-Мінск.: БелЭн., 1996-2004; Республика Беларусь: энцыкл.:
в 6 т. - Минск.: БелЭн., 2005-2008; Беларусь: энцыкл. давед.- Мінск: БелЭн.,
1995; Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Мінск.: БелЭн., 1993-2003;
Культура Беларусі: энцыкл.: у 6 т.- Мінск: БелЭн., 2010-2015; Мысліцелі і
асветнікі Беларусі. Х-ХІХ стст.: энцыкл. давед.- Мінск.: Бел.Эн., 1995;
Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: у 5 т.- Мінск.: БелСЭ, 1984-1987;
Беларускія пісьменнікі: Бібліягр. слоўн.: у 6 т.- Мінск.: БелЭн., 1992-1995;
Тэатральная Беларусь: энцыкл.: у 2 т. – Мінск: БелЭн., 2002 – 2003; Беларускі
фальклор: энцыкл.: у 2 т.- Мінск: БелЭн., 2005-2006; Народная культура
Беларусі: энцыкл. давед.- Мінск: БелЭн., 2002; Спортивная энциклопедия
Беларуси.- Минск: БелЭн., 2005; Туристическая энциклопедия Беларуси. – Минск,
2007; Пяткевіч, А. Людзі культуры з Гродзеншчыны: давед. / Аляксей Пяткевіч.-
Гродна, 2000; Гарады і вёскі Беларусі: энцыклапедыя. Т.9. Гродзенская вобласць.
Кн.1/ рэдкал.: У.У. Андрыевіч [і інш.]; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі;
Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры; Выдаведства
“Беларуская Энцыклапедыя імя Пятруся Броўкі”.- Мінск : Беларус. Энцыкл. Імя П.
Броўкі, 2015; Книга героев Гродненской области.- Гродно, 2005; Культура
Гродзеншчыны: Факты. Падзеі. Асобы.- Мінск, 2014; Ермоленко, В.А. 400 имен:
жизнеописания видных деятелей истории и культуры Гродненщины / В.А. Ермоленко,
В.Н. Черепица.- Гродно, 2014; Гостев, А.П. Известные уроженцы Гродненской
области / А.П. Гостев.- Гродно, 2016, а
таксама матэрыялаў з электронных рэсурсаў.
Адбор юбілейных дат рабіўся ў
адпаведнасці са значнасцю для гісторыі, эканомікі і культуры краю. Для
персаналій юбілейнымі вырашана лічыць: 60, 65, 70 ... і далей гадоў. Указваюцца
сувязі дзеячаў з Бераставіччынай. Даты даюцца па новаму стылю, геаграфічныя
аб’екты – згодна сучаснаму адміністрацыйна-тэрытарыяльнаму дзяленню.
Спадзяёмся, што наш каляндар будзе карысным і цікавым для
шырокага кола чытачоў, краязнаўцаў,
бібліятэкараў і ўсім тым, хто цікавіцца гісторыяй роднага краю.
765 гадоў таму (1253) праз
Бераставіцкую зямлю прайшло войска галіцка-валынскіх князёў Васілька Раманавіча
і Рамана Данілавіча, якія выйшлі ў паход на Гародню і пасля аблогі захапілі
горад.
260 гадоў
з дня нараджэння Нямцэвіча Юльяна Урсына (16.02.1758 -21.05.1841), вядомага
польскага пісьменніка, палітычнага дзеяча і гісторыка, аднаму з нашчадкаў якога
– Ежы Урсын Нямцэвічу – у 1920 – 1930-х гг. належаў маёнтак Цецяроўка. У 1789 г . Юльян Урсын Нямцэвіч
наведаў Вялікую Бераставіцу.
180 гадоў з
дня
нараджэння
Каліноўскага Кастуся (02.02.1838
- 22.03.1864), рэвалюцыянера-дэмакрата
пач. 1860-х гг.,
публіцыста, паэта, аднаго
з
кіраўнікоў
паўстання 1863-1864 у Польшчы,
Беларусі
і
Літве. К. Каліноўскі неаднаразова бываў у Вялікай Бераставіцы і
Кватарах.
155 гадоў (май 1863) з часу ўступлення атрада
паўстанцаў Кастуся Каліноўскага ў Вялікую Бераставіцу.
130 гадоў з дня нараджэння ксяндза Мечыслава Малыніча-Маліцкага (16.09.1888, Вялікая Бераставіца – 30.03. 1969,
Слуцк), беларускага і польскага рэлігійнага дзеяча, апошняга настаяцеля
бераставіцкага касцёла Найсвяцейшай Панны Марыі
ў 1945-1946 гг.
120 гадоў назад (1898 г.) у Вялікай і Малой
Бераставіцах і Алекшыцах некалькі месяцаў жыў Яфім
Карскі (1860/1861, в. Лаша, Гродзенская губ. - 1931),
вядомы беларускі і рускі філолаг-славіст, этнограф, будучы акадэмік
Пецярбугскай Акадэміі навук (з 1916) і Чэшскай Акадэміі навук (з 1922). Ён
вывучаў тут гаворку мясцовага насельніцтва і вусную народную творчасць.
115 гадоў з
часу першага выдання кнігі ўспамінаў “З Гродзенскага ваяводства. Да 40-й
гадавіны студзеньскага паўстання 1863
г .” (Львоў, 1903)
Фелікса Ражанскага, каморніка з Вяліай Бераставіцы. У кнізе аўтар
упамінае імя бераставіцкага ксяндза Ігнація Казлоўскага як удзельніка
Гродзенскай рэвалюцыйнай арганізацыі 1862 года.
110 гадоў з дня нараджэння Адляніцкага-Пачобута Станіслава Ігнацевіча (1908, в. Пачобуты –
1981), навукоўца, доктара сельскагаспадарчых навук, прафесара Познаньскага
універсітэта.
110 гадоў з дня нараджэння Цітаішвілі Геронція Несцеравіча (1908, в. Мазіоны Азгурыйскага р-на Грузінскай ССР – 14.07.1944, в. Малая
Бераставіца) – камандзіра 250-й мотастралковай дывізіі, гвардыі палкоўніка, які
геройскі загінуў пры вызваленні Бераставіцкага раёна ад нямецка-фашысцкіх
захопнікаў.
105
гадоў (1913) з пачатку будаўніцтва шашы Алекшыцы –
Вялікая Бераставіца – станцыя Бераставіца.
105 гадоў з дня нараджэння Прытыцкага Сяргея
Восіпавіча (01.02.1913 – 13.06.1971), дзяржаўнага і палітычнага дзеяча Беларусі,
дзеяча рэвалюцыйнага і патрыятычнага рухаў на Беларусі. У 1931 – 1932 гг. часта бываў у Вялікай Бераставіцы і
навакольных вёсках, удзельнічаў і выступаў на падпольных сходах і маёўках.
95 гадоў з дня нараджэння Цыванюка Пятра Паўлавіча (24.04.1923,
м. Грудак (цяпер Беластоцкі павет Падляскага ваяводства, Польшча), Заслужанага
настаўніка БССР (1968). З 1951 г. – настаўнік, з 1954 па 1983 гг – дырэктар
Кватарскай сярэдняй школы.
90 гадоў з дня нараджэння Стока Любові Іванаўны (1928, в. Алекшыцы), Заслужанай настаўніцы БССР (1971). З 1947 г. – настаўніца пачатковых класаў Гольнеўскай, Алекшыцкай школ, з 1952 – настаўніца замежнай мовы Масалянскай СШ, Алекшыцкай БШ.
85
гадоў з дня нараджэння Марцінчыка Мікалая Васільевіча (нар. у 1933 г .,
в. Кубельнікі), навукоўца, дацэнта, працаваў на кафедры земляробства
Гродзенскага дзяржаўнага аграрнага ўніверсітэта.
85
гадоў з дня нараджэння Янчэўскага Мікалая Мяфодзевіч (нар.
у 1933 г .,
в. Шаляпкі), навукоўца, кандыдыта медыцынскіх навук, дацэнта, былога выкладчыка
Гродзенскага Дзяржаўнага медыцынскага універсітэта.
80 гадоў з дня нараджэння Нікана Анатолія Міхайлавіча (нар. у
80 гадоў з дня нараджэння Карпуця Івана Мацвеевіча (нар. у 1938
г ., в. Даўбянкі – 18.02.2012), беларускага вучонага ў
галіне ветэрынарыі, члена-карэспандэнта Акадэміі аграрных навук Беларусі,
доктара ветэрынарных навук, прафесара.
80 гадоў з дня нараджэння Дубко Аляксандра Іосіфавіча (1938-2001), дзяржаўнага дзеяча Беларусі, Героя
Сацыялістычнай Працы, Героя Беларусі. У 1966-1970 гг. працаваў начальнікам
вытворчага ўпраўлення сельскай гаспадаркі Бераставіцкага раёна. У 1994-2001 гг.
старшыня Гродзенскага аблвыканкама.
75 гадоў з дня нараджэння Карчэўскага Уладзіміра
Максімавіча (нар. у 1943 г ., в. Клепачы),
заслужанага трэнера Рэспублікі Беларусь (1988),
дацэнта, былога дэкана факультэта фізічнай культуры Гродзенскага дзяржаўнага
універсітэта імя Я. Купалы.
75 гадоў з дня нараджэння Цяжкага Артура
Іосіфавіча (23.07.1943, в. Лылойці Смаргонскага р-на Гродзенскай вобл. – 1984), беларускага празаіка
і журналіста. У 1975 г. працаваў карэспандэнтам бераставіцкай раённай газеты
“За камунізм”.
75 гадоў (1943) з часу стварэння на тэрыторыі Бераставіччыны партызанскай брыгады імя К. Каліноўскага (камандзір М.К. Вайцяхоўскі), баявыя групы якой дзейнічалі на Бераставіччыне.
70
гадоў (1948) з часу стварэння саўгаса “Бераставіцкі”на базе маёнтка
“Масаляны”. Першы дырэктар у 1949-1950 гг. – Лісоўскі Марк Канстанцінавіч. У
2000 г. саўгас рэарганізаваны ў раённае ўнітарнае сельскагаспадарчае
прадпрыемства “Масаляны”.
70 гадоў (12.08.1948) з часу арганізацыі ў в. Пяцельчыцы калгаса “Ударнік” (старшыня М.І. Сарасек).
70 гадоў (1948) з часу арганізацыі
ў в. Дзевяткі калгаса імя Жданава (старшыня В.С. Казлоўскі).
70 гадоў (1948) з часу адкрыцця буракапрыёмнага пункта на чыгуначнай
станцыі Бераставіца (цяпер п. Пагранічны) (кіраўнік І.М. Глушко).
65 гадоў з дня нараджэння Громкі Мікалая Іванавіча (нар. у 1953
г ., в. Пыхоўчыцы), навукоўца, выкладчыка факультэта
прыкладной матэматыкі і інфарматыкі Беларускага дзяржаўнага універсітэта.
55
гадоў (1963) з часу стварэння дарожна-эксплуатацыйнага
ўчастка №160 (ДЭУ-160) (кіраўнік П.С. Карпенка). У 1998 г. перайменаваны ў
Дарожнае рамонтна-будаўнічае ўпраўленне №160 (ДРБУ-160).
55 гадоў (18.12.1963) з часу стварэння аўтабазы №1 “Сельгастранса” Гродзенскага абласнога аўтатрэста, якая размясцілася на былой тэрыторыі пагранічнага кантрольна-прапускнога пункта і мела 45 грузавых аўтамашын.
35 гадоў (1983) з таго
часу, як Бераставіцкі раён выйшаў пераможцам у рэспубліканскім сацыялістычным
спаборніцтве за лепшую пастаноўку работы культурна-асветных устаноў і быў
узнагароджаны пераходным Чырвоным сцягам Міністэрства культуры БССР і
галінованга прафсаюза работнікаў культуры.
20 гадоў (снежань 1998) з часу прысваення Бераставіцкай
раённай бібліятэцы імя Восіпа Міхайлавіча Кавалеўскага (09.01.1801, Вялікая
Бераставіца – 09.10.1878, Варшава), вядомага вучонага, гісторыка і этнографа,
аднаго з заснавальнікаў манголазнаўства ў Расіі, ураджэнца
Вялікай Бераставіцы.