Капліца касцёльная Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі пабудавана ў 1856
годзе па праекту варшаўскага архітэктара Аляксандра Градзецкага (1852), які
распрацаваў архітэктуру палаца-паркавага комплексу Біспінгаў у Масалянах.
Будаўніцтва капліцы фундавала Юзэфа Вайчынская з Біспінгаў (1786-1878),
уладальніца маёнтка Масаляны.
У 1868 г. мастак Напалеон Орда наведаў Масаляны і выканаў малюнак капліцы з
павільёнамі з боку возера. (Малюнак захоўваецца ў музеі Кракава). Каштоўны
малюнак адлюстроўвае першапачатковы выгляд каталіцкай капліцы. Гэта высокі
аднанэфны неагатычны храм з дзвюма вежамі-шпілямі на галоўным фасадзе, які
вырашаны прамавугольным парталам.Класічны прамавугольны ў плане аб’ём завершаны
паўкруглай апсідай, над якой узвышаецца двухсхільны дах. Злевага боку капліцы
стаяла арка-званіца са звонам (не захавалася). Аконныя праёмы вырашаны ў стылі
гатычнай аркі-цюдор. Капліца з’яўляецца помнікам архітэктуры несапраўднай
готыкі ХІХ ст.
У 1867 г. каталіцкая капліца ў Масалянах перададзена праваслаўнаму
духавенству і пераасвечана пад царкву Св. Дабравернага Аляксандра Неўскага.
У 1919 г. капліца вернута католікам, адрамантавана ўладальнікамі Біспінгамі
ў 1937 г. Але ў верасні 1939 г. зямля маёнтка Масаляны была далучана да БССР.
Капліца зачынена мясцовай савецкай уладай і перароблена пад склад. З галоўнага
фасада зняты вежы.
Адраджэнне будынка як помніка сакральнай архітэктуры адбылося ў 1991 г.
Вялікаэйсмантаўскі ксёндз Кароль Бернась асвяціў капліцу-касцёл пад гістарычным
тытулам “Унебаўзяцце Найсвяцейшай Дзевы Марыі”. Абразы для капліцы выканаў
мясцовы самадзейны мастак Іосіф Іванавіч Сліўка. Капліца дзейнічае.
Бібліяграфія:
Выпіскі з дакументаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі ў
Гродна (НГАБ у Гродна) выканаў А.Ф.Втарушын. 2023 г.
Аднаўляем гісторыю па
здымках /
падрыхтавала Святлана Ганчарова // Бераставіцкая газета. - 2022. — 28 мая (№
39). — С. 8. ББК 713
Гарады і вёскі Беларусі. Т.9. Кн.I. Гродзенская вобласць : энцыклапедыя / Нацыянальная
акадэмія навук Беларусі ; редкалегія У. У. Андрыевіч і інш.. - Мінск :
Беларуская Энцыклапедыя iмя Пятруся Броўкi, 2016. – С. 380—381. ББК 63.3(4Беи)я2
Калеснік, Л. Р. Ад Алекшыц да Эйсмантаў: час, прастора, лёсы /
Леанід Калеснік. - Мінск : Колорград, 2020. - 272 с. ББК 63.3(4Беи)
Кулагін, А. М. Каталіцкія храмы Беларусі / А. М. Кулагін ; фатограф
А. Л. Дыбоўскі. - Мінск : Беларуская Энцыклапедыя iмя П. Броўкi, 2008. - 488 с. ББК 85.11(4Беи)я2
Памяць: гіст.-дакум.
хроніка Бераставіцкага раёна / рэд.-уклад. М.І.Пацэнка.-
Мінск : БЕЛТА, 1999.- С. 564—565.
Паценко, Н. Берестовитчина:
экскурсионно-туристический маршрут "Дорога от храма к храму" /
Николай Паценко // Бераставіцкая газета. - 2016. — 16 красавіка (№ 29). — С. 6.
ББК 657+71
Потапчик, С. Без прошлого нет будущего. Еще раз об истории имения
Биспингов в Массолянах / Светлана Потапчик // Бераставіцкая газета. — 2021. —
31 января.
Румак, Г. У. Масаляны праз смугу стагоддзяў : старонкі гісторыі /
Г. У. Румак ; [рэдактар Н. В. Томчык]. - Слонім : Слонімская друкарня, 2014. -
256 с. ББК 26.89(4Беи)
Румак, Г. Роздум
каля брамы / Галіна Румак // Бераставіцкая газета. - 2017. — 9 верасня (№77). —
С. 7. ББК 713+95
Aftanazy, Roman.Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitei /
Wyd. 2-е. Tom 3. Wroclaw. 1992.
https://ru.belarus.travel/landmarks/kaplitca-sviatoi-marii-d massoliany? ysclid = luzbky6g1d654414364