Мураваны будынак
царквы быў асвечаны ў кастрычніку 1866 года. Але ў справах Гродзенскага
гістарычнага архіва ўпамінаецца год заснавання царквы 1748-ы. Першым святаром
тагачаснай уніяцкай царквы быў Сямён Анацэвіч (1728-1791), бацька знакамітага
беларускага гісторыка, археографа, педагога Ігната Анацэвіча, які падкрэсліваў
сваё мясцовае паходжанне псеўданімам «Жэгота з Малой Бераставіцы». Справу айца
Сямёна прадоўжыў яго старэйшы сын Міхаіл Анацэвіч (1773-1837), канонік Брэсцкі,
дэкан Гродзенскі і Сакольскі, святар Малабераставіцкай царквы. Каля яе сцен
захаваўся помнік уніяцкаму святару Міхаілу, які заказаў у Пецярбургу Ігнат
Анацэвіч. А прывёз помнік у Малую Бераставіцу пляменнік Вацлаў (паводле
завяшчання Ігната ад 21 лістапада 1844 г .).
Выгляд тагачаснай
царквы апісаны ў «Акце ад 25 ліпеня 1864 г . часовага Губернскага Камітэта па
збудаванню і рэканструкцыі праваслаўных цэркваў Гродзенскай губерніі». На двух
лістах запісана: «Деревянная православная церковь в селе Малая Берестовица
устроена 116 лет тому назад. Представляла собой амбар без главного фасада с
ветхой башенкой. Находилась вблизи костела. Иконостас грубой и простой работы
католического стиля… Прихожане (всего 2470 душ) объявили готовность
пожертвовать на постройку новой церкви по 2 рубля и более, всего составляет 800
рублей».
У тым жа акце
гаворыцца, што на будаўніцтва новай царквы прызначаны губернскі архітэктар
Восіп Міхаэліс. У ліпені 1864
г . ён складае каштарыс на капітальную перабудову
драўлянай царквы ў Малой Бераставіцы агульным коштам 2273 руб.50 кап.
Непасрэдным будаўніком царквы быў дваранін з Саколкі Іван Казіміравіч Арлоўскі,
які ў 1865 г .
заключыў кантракт з Царкоўным Саветам па будаўніцтву Малабераставіцкай царквы.
У Савет уваходзілі святар Малабераставіцкай царквы Стэфан Бабулевіч і пяць
старэйшын. Гэта мясцовыя шляхцічы Сямён і Дзмітрый Садаўнічыя, Мікалай Ківейша,
а таксама Іван Тарасюк і Павел Бацян.
22 лютага 1866 г . будаўнік царквы Іван
Арлоўскі нечакана спыняе кантракт па прычыне нявыплаты яму грошаў мясцовым
Цар¬коўным Саветам. Урэгуляваць канфлікт прыйшлося Гродзенскаму павятоваму
Камітэту па будаўніцтву праваслаўных цэркваў. Яго старшыня генерал-маёр
Прасалаў 12 мая 1866 г .
дазваляе скласці “Акт пагаднення паміж будаўніком царквы дваранінам Іванам
Арлоўскім і Малабераставіцкім Царкоўным Саветам” на пяці ўмовах. У пункце 2
Арлоўскі абяцае скончыць будаўніцтва царквы з устаноўкай іканастаса 26
кастрычніка 1866г.У 5-м пункце Царкоўны Савет абяцае даставіць усе неабходныя
будаўнічыя матэрыялы. Пры заключэнні акта прысутнічаў святар Вялікабераставіцкай
царквы Ануфрый Шэмяціла, які ў той час таксама быў куратарам будаўніцтва
Святамікалаеўскай царквы ў Вялікай Бераставіцы.
Свае
абавязацельствы Іван Арлоўскі выканаў, атрымаўшы суму 4 000 рублёў. За
будаўніцтвам Малабераставіцкай царквы назіраў губернскі архітэктар Восіп
Міхаэліс. У журнале Гродзенскага Камітэта па будаўніцтву праваслаўных цэркваў
ад 26 верасня 1866 г .
запісана паведамленне архітэктара: «Постройка МалоБерестовицкой церкви уже
окончена, за исключением постановки иконостаса и укладки пола, церковь эту
предполагается освятить 26 октября 1866 г .».
Вясной 1867 г . новы святар
Малабераставіцкай царквы Лукіан Раманоўскі (1838-1872) прымае будынак. Ён
скардзіцца на недасканалы іканастас і драўляную падлогу, якая зроблена на
скорую руку, і просіць Гродзенскі павятовы камітэт, каб Арлоўскі выправіў
недахопы.
Першым, хто
ацаніў прыгажосць новай мураванай царквы Св. Дзмітрыя ў Малой Бераставіцы, стаў
кампазітар і мастак Напалеон Орда. 4 красавіка 1868 г . ён зрабіў малюнак
царквы з боку званіцы, каб падкрэсліць велічнасць будынка (на фота). Мастак
вандраваў паміж Малой і Мураванай Бераставіцамі па запрашэнні сям’і Ваўкавіцкіх.
Напрыклад, у красавіку Напалеон Орда выканаў таксама малюнкі касцёла Св. Антонія,
фундаванага Антонам Ваўкавіцкім у 1851-1861гг., і палаца Юндзінаў-Солтанаў у
Мураванай Бераставіцы.
За свае 150 гадоў
існавання храм не прыцярпеў кардынальных змяненняў. Ён дзейнічаў як у часы
нямецкай акупацыі, так і ў савецкі перыяд. Менш пашанцавала яго суседу –
касцёлу Св. Антонія Падуанскага, які згарэў у 1952 г . і быў адноўлены ў
1991-1994 гг. На працягу ХХ стагоддзя службу ў царкве Св. Дзмітрыя вялі
протаіерэі Мікалай Ержыкоўскі, Матфей і Аляксандр Пяцельскія, Уладзімір Шыла. З
1986 г .
да сённяшняга часу ў царкве служыць протаіерэй Вячаслаў Бачароў.
Бібліяграфія:
1. Втарушын, А. Царква Святога
Дзмітрыя Салунскага ў Малой Бераставіцы адзначае сёлета 150-годдзе з часу
асвячэння / Андрэй Втарушын // Бераставіцкая газета. — 13.05.2016 г.
2. Вторушин, А. Свято-Дмитриевская церковь в Малой Берестовице. Страницы истории: / Андрей
Вторушин. — Большая Берестовица: Издательство Берестовицкой районной библиотеки им. О.М. Ковалевского, 2016.— 36 с.: ил.