Цёплы летні вечар. Пасля спякотнага дня ўсё навокал адпачывае. У вясковых падворках чуваць гукі тугіх струменняў малака – гаспадыні дояць кароў. Мужчыны, аходаўшыся, збіраюцца на лаўцы каля Піліпа, каб выкурыць нанач па цыгарэце, абмяняцца ўражаннямі пройдзенага дня і наогул правесці свой паўсядзённы вячэрні “мацыён”.
Гаворка спачатку ідзе аб склаўшымся
эканамічным становішчы, растучых цэнах. Потым ідуць шматлікія
ўспаміны-параўнанні “А памятаеце...”, «А я вось помню…»
і гэтак далей. Паступова змяркаецца зусім. І вось толькі відаць агеньчыкі папыхкваючых цыгарэт. Размова
набывае весялейшы напрамак, пераходзіць непасрэдна на асобы.
- Міхась, раскажы, як ты падгульнуў у Беластоку, -
просіць суседа Змітрок Цубін.
- Адстань, лепей раскажы сам, колькі разоў сватаўся да
Марылі, - адмахваецца той.
- Мужчыны, хто малодшы, схадзіце за вадой,- адзываецца
Валодзік Парэцкі.
-
Што, зноў беларуская хвароба «смага» смяецца
Міхась.
Во мужыкі, - выгукнуў Васілько Беліца, - хочаце
паслухаць, як
пазаўчора ў Бераставіцы піва папіў.
- Ну, ну, раскажы, - зацікавіліся
мужчыны, ладней рассядаючыся на лаўцы. Васілько падняўся з лаўкі і сеў на
камень, наперадзе ўсіх. Звычайна тут садзіўся той, хто апавядаў самыя цікавыя
гісторыі.
- Ну, дык слухайце. Прыкладна месяц
таму назад вазіў я ў Бераставіцу прадаваць парасяты. Базару там няма, усе
будуць недзе пад Старынцамі. А гандлююць парасятамі на стаянцы каля возера.
Парасяты я прадаў хутка, яшчэ была цемнавата. З пакупніком паўшчувалі, што няма
дзе і барыш выпіць. Ён мне паказаў на памяшканне за возерам, каля суда і кажа:
“Гэта пабудавалі піўбар. Піва будуць з Гродна прывозіць. Кажуць вельмі смачнае.
Адкрываюць бар у наступную суботу. Прыязджай, то і барыш вып’ем. Падзякаваў я
гэтага чалавека, запрог каня і паехаў да хаты.
А пазаўчора Маня выправіла мяне ў
Бераставіцу па лякарства. Зайшоў я ў аптэку, аддаў рэцэпт, а мне сказалі, што
лякарства прыгатуюць толькі к шасці гадзінам. Падумаў я і вырашыў чакаць,
усероўна дзень згублены. Праходзячы каля возера, я заўважыў натоўп людзей каля
бара і ўспомніў, як нахвальваў мне мой пакупнік піва. Дай, думаю, паспрабую.
Бачу дзверы расчыніліся і ўсе рынуліся ў памяшканне. Трохі счакаўшы, зайшоў і
я. Стаў у чаргу і цярпліва чакаю піва. А чарга амаль не рухаецца. То той
падыдзе, то другі, а некаторыя ужо па другім заходзе з трохлітровымі слоікамі
робяць. Нарэшце падышла і мая чарга.
- Налі мне паспрабаваць кубачак –
папрасіў я ў маладзіцы, што расчырванеўшыся стаяла на тым баку прылаўка. А яна
глядзіць на мяне і нічога не гаворыць. Я вырашаў, што яна думае быццам у мяне
няма грошай і паказваю ёй пяцьдзесятку, што дала мне Маня.
- А ў што я вам налью, дзядзечка, -
пытаецца яна,- трэба свой посуд.
І тут толькі я
зразумеў, чаму ўсе ходзяць са слоікамі. А ззаду напірае чырвонаморды дзяціна з
двума трохлітровымі слоікамі.
- Дзед, на замінай. Тут каласнікі
гараць, тушыць трэба, а ты байкі травіш.
Адышоў я ад
прылаўка, азірнуўся і бачу, што адзін такі хударлявы сіваваты, з чырвоным носам
заканчвае апаражняць трохлітровік. Падышоў я да яго і пытаюся, каб даў
пакарыстацца.
-
Я табе
парожні, а ты мне поўны, - адказвае.
Ну, думаю, дарагое
піва выйдзе і выйшаў з бару. Азірнуўся і успомніў, што недалёка жыве адзін
знаёмы, неяк разам ляжалі ў бальніцы. Схадзіў да яго, пазычыў літровы слоік і
зноўку пайшоў у бар. Вельмі ўжо захацеў я паспрабаваць таго гродзенскага піва.
Прыйшоў туды – чарга не вельмі вялікая. Ну, думаю, цяпер пап’ю , ды і з’ем
чаго, бо ўжо часу было каля трох дня. Пастаяў я з паўгадзіны. Да прылаўка
засталося чалавекі чатыры, як буфетчыца гучна аб’явіла: “Усё, бар зачыняецца на
абедзенны перапынак да семнаццаці гадзін.” Тыя, хто сядзеў за столікамі пабралі
свае слоікі і падаліся на вуліцу. Прышлося выходзіць і мне.
- Лякарства будзе гатова ў шэсць
гадзін. Бар адчыняецца ў пяць і працуе да васьмі, хоць і прыйду да дому позна,
але гэтага піва паспрабую, - гэтыя думкі пракруціліся ў маёй чаропцы. Ды
так захацелася таго піва што не вытрымаць.
Хіба толькі так мяне цягнула да Мані, калі я сватаўся да яе. Праўда тады я
свайго дабіўся. (Мужчыны дружна зарагаталі).
У пяць гадзін вечара я ўжо быў у першым
дзесятку ў чарзе. Калі пачалі прадаваць піва, я зразумеў, што да шасці гадзін
да прылаўка не даб’юся. Заняў чаргу, а сам хутчэй у аптэку. Хвілін за
пятнаццаць вярнуўся. Заходжу ў бар і бачу, што чаргі няма. Я да прылаўка, а
буфетчыца развяла рукамі: “ Усё, піва закончылася”. Выйшаў я з бара, каля
калонкі папіў вады і, клянучы ўсё на свеце, падаўся дадому. Калі выходзіў з
Бераставіцы, сустрэў таго пакупніка, што купіў у мяне парасяты.
-Здароў
дзядок. Дзякуй за парасяты. Вельмі добра ядуць, хутка правяцца, - загаманіў ён,
- пайшлі я табе за гэта піва зафундую.
- Пайшоў ты к д’яблу са сваім півам, - закрычаў я на яго і рушыў далей.
Нічога не
зразумеўшы чалавек застаўся стаяць з раскрытым ротам і здзіўлена глядзеў мне
ўслед. Вось так я папіў піва.
Мужчыны затапталі цыгаркі, выпілі прынесенай вады і пасмейваючыся
пацягнуліся па хатах, каб назаўтра выслухаць наступную гісторыю.
Верасень 1992 год