Гаршок са скарбам в. Жукевічы (Алекшыцкі сельскі савет)


Улетку 1968 г. два школьнікі знайшлі на раллі каля в. Жукевічы Бераставіцкага раёна гліняны гаршчок са скарбам. Колькі там было манет, цяпер невядома, бо скарб трапіў у Гродна і разышоўся сярод калекцыянераў. Дацэнту Белдзяржуніверсітэта В. М. Рабцэвічу ўдалося сабраць усяго 8 дэнарыяў.

У захаванай частцы скарбу манеты розных рымскіх правіцеляў: Адрыяна, Антаніна Пія, Фаўстыны Малодшай, Люцыя Вера, Люцыла, Камода і Септымія Севера. Паколькі манеты моцна пашкоджаны, пасціраліся, можна меркаваць, што яны былі схаваны не пазней, чым у першай цвэрці ІІІ ст. н. э.

“Паводле складу манет і часу захавання Жукевіцкі скарб можна было б залічыць да зусім ардынарных знаходак для заходніх абласцей СССР, — адзначае ў сваёй рабоце “Склад рымскіх манет” кандыдат гістарычных навук, супрацоўнік Інстытута гісторыі Акадэміі навук Украіны У. А. Анохін. Але цікавасць выклікае другое, бо антычныя манеты ў Беларусі знаходзілі рэдка”.

Гэта меркаванне пацвярджае і дацэнт БДУ В. М. Рабцэвіч, які ў кнізе “Пра што расказваюць манеты” піша: “Першыя манеты, як вынік знешніх эканамічных сувязей усходнееўрапейскіх плямён, з’явіліся на зямлі сучаснай Беларусі ў канцы ІІ — пачатку ІІІ ст. н. э. Да цяперашняга часу тут зарэгістравана 34 адзінакавыя знаходкі і 12 скарбаў (у тым ліку і Жукевічы), якія далі навуцы больш 2 тысячы антычных манет…”.

Чым вызначана з’яўленне рымскіх манет на Бераставіччыне? Хутчэй за ўсё гэта вынік інтэнсіўнай здабычы і вывазу бурштыну ў Рымскую імперыю з Прыбалтыкі. У той час таксама вывозілася пэўная прадукцыя промыслаў або сельскай гаспадаркі, а яе кошт часткова пагашаўся рымскай манетай. Грошы не адпавядалі ў той час сваёй сапраўднай функцыі, а выступалі тут як натуральная каштоўнасць — срэбра. Магчыма, яно абслугоўвала ў асноўным гандлёвыя зносіны толькі паміж племянной знаццю і рымскімі купцамі. Да таго ж скарб знойдзены на тэрыторыі, звязанай з басейнам Нёмана, ніжняе цячэнне якога ўваходзіць у арэал прыбалтыйскага распаўсюджвання антычных манет.

 

Бібліяграфія:

 

Археалогiя, нумiзматыка i геральдыка Беларус:  энцыклапед. даведнiк /  мастак Я.Ф.Леўчанка. - Мінск :  Гал.рэд.Беларускай Савецкай Энцыклапедыі, 1979. - 200с. — ( Энцыклапедычная бібліятэчка "Беларусь")

Бектинеев, Ш. И. Денежное обращение на территории Беларуси в IX—XVI веках: нумизматические исследования / Ш. И. Бектинеев; [научный редактор О. Н. Левко]; Национальная академия наук Беларуси, Институт истории. - 2-е изд. - Минск: Беларуская навука, 2018. - 508, [1] с. ББК 65.262.6(4Беи)

Гулецкi, Дзмiтрый Уладзiмiравiч. Манеты беларускай даўніны / Дзмітрый Гулецкі. - Мн.: Беларусь, 2007. - 159с. ББК 63.2(4Беи)

Калеснік, Л. Р. Ад Алекшыц да Эйсмантаў: час, прастора, лёсы / Леанід Калеснік. - Мінск: Колорград, 2020. - 272 с. ББК 63.3(4Беи)

Кузнецова, Н. А. Исчезнувшие монеты: [повесть] / Наталия Александрова Кузнецова. - Москва: Эксмо, 2019. - 192 с. - (Черный котенок. Новое улучшенное оформление) ББК 84(2=411.2)6

Лук’яненка, У. Манеты расказваюць / Лук’яненка У. // Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Бераставіцкага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 1999. — С. 26.

Орлов, Александр Петрович. Монеты. Путеводитель начинающего коллекционера / А.П. Орлов. - Мн.: Мин. ф-ка цв. печати, 2007. – 168 с. ББК 63.2

Прошлое в монетах: памятные монеты 1832-1991 гг. / Т. А. Аглинцева, Е. Н. Кукушкина, Г. М. Сухонос и др. - Москва: Финансы и статистика, 1994. - 288 с ББК 63.2

Рябцевич, Валентин Наумович.  Нумизматика Беларуси /  В. Н. Рябцевич. - Мн.:  Полымя, 1995. - 687с. 

Семар, Геннадий Мигранович.  Среди монет:  кн.для уч-ся сред.и ст.классов. /  Г. М. Семар. - М.:  Просвещение, 1990. - 111с. 

Щелоков, Александр Александрович.  Свидетели истории:  история денежных знаков /  А.А.Щелоков.- М. :  Мол.гвардия, 1987.- 191с.